به گزارش تحریریه، ایران تاکید کرده است که آمریکا باید در مذاکرات وین تضمین دهد که دوباره از برجام خارج نمی‌شود و تحریم‌ها را بر نمی‌گرداند. دیروز یک مقام آمریکایی نیز گفته است که تضمینی نمی‌دهیم.

چند روز پیش در جریان دور ششم، مذاکره کننده ارشد ایران در مصاحبه با خبرنگار صدا و سیما گفت که آمریکا باید این تضمین را بدهد و اگر تضمین ندهد، توافق نمی‌کنیم. از سبک و سیاق سخنان عراقچی این گونه پیداست که دریافت تضمین یک شرط برای توافق است. اما آیا چنین شرطی قابلیت تحقق دارد؟

اگر مقصود دادن تضمین حقوقی است که مهم‌تر از تضمین‌های سیاسی است، لازمه این کار تبدیل شدن برجام از یک موافقت‌نامه عادی به معاهده‌ای بین‌المللی است تا مشمول قوانین معاهدات شود و تبعات حقوقی و سیاسی و بعضا مالی در نقش یک مانع جدی برای وادار کردن طرف‌ها به عمل به معاهده و تعهدات آن عمل کرده و از خروج سهل و آسان از آن پرهیز کنند.

اما آیا برجام امکان تبدیل شدن به یک معاهده را دارد؟ پاسخ منفی است. از این جهت که این امر نیازمند رای دو سوم (۶۷ نفر) مجلس سنای آمریکاست و حزب دموکرات هم اکنون از چنین اکثریتی در سنا برخوردار نیست و ۵۱ کرسی دارد. پس از این منظر، دادن مهم‌ترین تضمین حقوقی عملا منتفی است و امکانپذیر نیست. اما این چیزی نیست که دیپلمات‌های ایران با آن آشنا نباشند و بدون در نظر گرفتن این نکته مهم، این شرط را مطرح کرده باشند.

از این رو، به احتمال زیاد هدف از پافشاری بر این مساله از یک سو، تلاش برای امتیازگیری در جریان مذاکرات و از سوی دیگر، معطوف به نگرانی جدی از بازگشت تحریم‌ها در آینده حتی در این دوره بایدن و در سایه احتمال پیروزی جمهوری‌خواهان در انتخابات میان دوره‌ای آتی کنگره (نوامبر ۲۰۲۲) است. با توجه به مخالفت جدی این حزب با لغو تحریم‌ها، در صورت پیروزی در انتخابات میان‌دوره‌ای امکان دارد لوایح و طرح‌هایی برای بازگرداندن آن‌ها ارائه و تصویب کند.

البته بایدن هم در صورت مخالفت می‌تواند از حق وتو استفاده کند و مانع تبدیل شدن آن‌ها به قانون شود، ولی اگر این تحریم‌ها تحت عناوینی غیر هسته‌ای وضع شوند، در آن هنگام، بایدن به سختی بتواند با آن‌ها مخالفت کند.

لب کلام این که سه فاکتور زیر امکان بازگشت تحریم‌ها در آینده را به فرض دستیابی به توافق در مذاکرات کنونی در وین ممکن می‌سازد: 
نخست، تداوم اصل مناقشه میان آمریکا و ایران و لاینحل ماندن قضایای مهم برخاسته از آن، دوم مخالفت آمریکا با برداشته شدن تحریم‌های غیر مرتبط با پرونده هسته‌ای و اکتفا به رفع تحریم‌های برجامی، سوم حفظ ساختار و شاکله تحریم‌ها علیه ایران. 

پایان/